Troonswisseling

Dit jaar op 30 april doet koningin Beatrix afstand van de troon om plaats te maken voor haar zoon koning Willem.

 

Nederland is in zijn oorspronkelijke vorm eigenlijk een republiek. En ook voor het ontstaan van de republiek was het lang een zelfbesturend gewest.  Nederland als koninkrijk is historisch gezien dus vrij nieuw. De eerste koning van Nederland was Lodewijk Bonaparte.  Pas daarna zien we de opkomst van de Oranje telgen als koning/koningin.   De kroning van een nieuwe Oranje-generatie is een vorm van publiciteit om de traditie te bevestigen en in stand te houden.

Erfelijke koningschap was al uit de tijd tijdens het bewind van Lodewijk Bonaparte. Steeds meer staten kozen voor een republiek. Niet zelden namen ze daarbij de republiek der Nederlanden als voorbeeld. De beweging van republiek naar koninkrijk is zo gezien eigenlijk een stapje terug in de historische ontwikkeling.

Dat verklaart misschien waarom het koningshuis van Oranje aanvankelijk niet populair was bij de Nederlanders.  Dit veranderde ten tijde van de tweede wereldoorlog dankzij de radio-uitzendingen met Wilhelmina.  Juliana werd pas de eerste Oranje vorst die echt populair werd.

We hebben dus geen lange traditie als koninkrijk, maar wel als republiek. De meest voor de hand liggende stap is dan ook om van Nederland wederom een republiek te maken. En ik denk ook dat dat de toekomst gaat worden.

Verder hoop ik dat Nederland in de nabije toekomst met of zonder koning meer serieuze aandacht gaat besteden aan natuurbehoud,  meer aandacht gaat besteden aan de zorg voor ouderen,  afziet van industriële landbouwmethoden,  … (ik zou nog even door kunnen gaan).

Om die toekomst te realiseren hebben we meer kritische denkers nodig in elk vakgebied. Tegelijkertijd zou Nederland gebaat zijn met minder kritische, vaak cynische en kwetsende, opmerkingen die velen lukraak maken waar ze maar even de gelegenheid krijgen.  Het is een weinig functionele manier van communiceren.  Vaak wordt het gedaan onder het mom van “vrijheid van meningsuiting”.  Het zich op kwetsende of beschamende manier uitlaten over een onderwerp of een persoon heeft historisch-filosofisch echter niets te maken met het principe van vrijheid van meningsuiting.       

Gezien mijn ervaringen van de laatste jaren/decennia in Nederland en wat ik tegenwoordig aantref op fora, facebook of het internet in het algemeen wordt het hoog tijd om hier eens aandacht aan te besteden.  Misschien heeft bij nader inzien Plato toch gelijk en moeten we een filosoof-koning(in) aanstellen als lichtend voorbeeld voor de Nederlanders. Maxima lijkt me wel een geschikte kandidaat.

Tom Verhoeven   

Auvergne, winter 2013