10 goede communicatieve vaardigheden die je absoluut moet weten

Elke relatie die je hebt wordt beïnvloed door je vermogen of onvermogen om goed te communiceren.

Goede communicatie versterkt onderlinge banden, bevordert een beter onderling begrip, bevordert wederzijds vertrouwen en respect, helpt geschillen op te lossen en maakt het mogelijk creatieve ideeën uit te wisselen en tot bloei te laten komen 

Uiteraard communiceert iedereen en daardoor lijkt het vrij eenvoudig en ongecompliceerd – tot het moment dat we merken dat een groot deel van onze communicatie verkeerd wordt begrepen of zelfs geheel niet overkomt. Dit kan gemakkelijk tot conflicten leiden of tot gekwetste gevoelens bij alle betrokkenen. Denk eens terug aan een moment waarop je iets zei tegen een vriend of tegen een partner waarbij de betekenis van wat er gezegd werd volledig verkeerd begrepen werd. Of denk terug aan die keer dat iemand iets tegen jou zei dat je zeer kwetsend vond, terwijl je er later achter kwam dat de betreffende persoon er zelfs geen idee van had dat die woorden zo kwetsend waren voor je.

Goed communiceren is een vaardigheid die men kan leren. Sommige mensen leren het al op jonge leeftijd van huis uit omdat het gezin waar ze in op groeien bestaat uit mensen die deze vaardigheid al beheersen. Het is vergelijkbaar met kinderen die opgroeien in een familie van musici, dansers, schilders of academici – die vaardigheden krijgen ze als vanzelf al mee tijdens hun jonge jaren.  Andersom geldt hetzelfde, als de ouders en directe familie niet goed kunnen communiceren dan hebben de kinderen er ook moeite mee om het op te pakken.

Omdat het een vaardigheid is net als fietsen en zwemmen is communicatie te leren en te oefenen. Eigenlijk zou het tot het curriculum van elke school moeten uitmaken. Kennis van goede effectieve communicatie komt de kwaliteit van je persoonlijke relaties, je carrière mogelijkheden, je eigen gevoel van eigenwaarde en je sociale vertrouwen ten goede.

Hier volgen 10 goede communicatieve vaardigheden die je absoluut moet weten:

1 Lichaamstaal

Je houding spreekt boekdelen. Hoe je staat of zit, de gebaren die je maakt of juist niet maakt, je gelaatsuitdrukking en je ogen vertellen een verhaal dat anderen een indruk van je geeft nog voordat je iets hebt gezegd. Deze non-verbale communicatie kan soms doorslaggevender zijn dan de woorden die je gebruikt of de feiten en bewijzen die je aanvoert. Je houding weerspiegelt zich ook in gedrag. Is je gedrag zelfverzekerd, vriendelijk en open of is het juist onzeker, terughoudend en afstandelijk ?       

Leer je bewust te worden van je eigen lichaamstaal en begin dan veranderingen aan te brengen. Mensen die veel bewegen hebben vaak ook een betere fysieke houding; kies een bewegingsmethode die je houding op een natuurlijke manier verbetert bijvoorbeeld; Yoga, T’ai chi chuan, Alexandertechniek, maar ook dans., zwemmen of gymnastiek.

Leer bewust te worden van waar je je bevind, op welke plaats je staat. Sommige mensen lijken altijd op de verkeerde plek te staan of in de weg te lopen. Of op het verkeerde moment weg te lopen. Leer je bewust te worden van de omgeving waar je je in bevind en wees bewust van waar de mensen om je heen zich bevinden. 

Een gesloten houding duidt er op dat er geen bereidheid is om te communiceren.

Een fysiek open houding nodigt uit om te communiceren, een fysiek geslotenen houding (armen over elkaar, benen gekruist, wegkijken tijdens het gesprek) geeft aan dat men geen interesse heeft om aan het gesprek deel te nemen. Een gesloten houding is dan ook een afwijzende of zelfs afkeurende houding. 

2 Actief luisteren

Goede communicatie is niet alleen een kwestie van praten, of het gebruik van lichaamstaal. Het gaat om goed luisteren naar anderen. Door goed te luisteren naar wat de ander probeert over te brengen wordt het makkelijker om met de juiste reactie te komen. Goed luisteren biedt de mogelijkheid om te kunnen overleggen of te onderhandelen. Goed luisteren houdt ook in dat je niet meteen klaar staat met een oordeel, dat je je eigen vooroordelen opzij weet te zetten en met een open geest informatie tot je neemt en je best doet om de ander te begrijpen.

Zorg dat je actief luistert, dat wil zeggen dat je meer hoort dan alleen de gesproken woorden. Luister aandachtig. Laat je niet door van alles afleiden. Je aandacht is gericht op de ander. Let op zijn lichaamstaal, gebruik je eigen lichaamstaal om te tonen dat je luistert door beamend te knikken,  of op het juist moment te glimlachen. Geef feedback zodat de ander weet dat je luistert en het begrepen hebt, maak zinvolle, doordachte opmerkingen. Toon interesse en enthousiasme !

Wees enthousiast als iemand je een leuk nieuwtje verteld en uit dat ook !

3 Conflicthantering
Conflicten zijn onvermijdelijk in elke relatie. Leren hoe we op een gezonde manier om kunnen gaan met conflicten is essentieel voor het behouden van een goede verstandhouding en om een relatie te laten werken. Veel mensen kiezen ervoor om conflicten helemaal te vermijden, omdat ze niet willen omgaan met het ongemak en het risico gekwetst te worden. Dit vermijden of totaal negeren van een zichtbaar conflict zorgt voor wrevel, ergernis en groeiende misverstanden. Het is onvermijdelijk dat een conflict sterke emoties oproept bij een van de gesprekspartners, maar meestal bij beiden. Vaak ligt er een diep gevoelde onvervulde behoefte aan de wortel van het probleem; bijvoorbeeld het ontbreken van oprecht menselijk contact. Of onzekerheid over het gedrag van de ander, het ontbreken van oprecht vertrouwen en openhartigheid. Of een diepgewortelde angst om serieus met de ander in gesprek te gaan.

Om een gezond conflict op te kunnen te lossen zul je moeten leren reageren op een rustige, niet-defensieve en respectvolle manier. Vermijd kinderlijke welles-nietes spelletjes en machtspelletjes (“hij heeft het gedaan, het is zijn schuld”), maar wees oprecht, eerlijk en openhartig. Door de emoties te beheersen kunnen meningen en behoeften geuit worden zonder dat deze door de ander als bedreigend, kwetsend of straffend ervaren worden.  Conflict oplossing betekent ook dat je kunt vergeven en het probleem achter je kunt laten. Dit maakt het ook in de toekomst weer mogelijk om met elkaar in gesprek te blijven.  

4 Authenticiteit
Mensen kunnen onechtheid en gehuicheld gedrag op een kilometer afstand zien aankomen. Wanneer je probeert te doen alsof je iemand bent die je niet echt bent of je vertoont pretenties die je niet waar kan maken, dan roept dit meteen weerzin op. Mensen merken ook direct wanneer je een muur om je heen creëert ter bescherming of terugtrekking. Je kunt geen band met iemand opbouwen of intimiteit in een liefdesrelatie wanneer je muren om jezelf heen bouwt of wanneer je maar “doet alsof”.
Authenticiteit betekent dat je vrij bent om te zijn zoals je echt bent en dat je aan anderen moeiteloos je ware zelf kunt tonen inclusief alle vermeende tekortkomingen. Authentiek zijn kan aanvankelijk soms ongemakkelijk aanvoelen. Begin daarom om voor jezelf te definiëren wie je bent en waar je waarde aan hecht. Bedenk echter dat je definitie van jezelf niet statisch is, maar in de loop der tijd kan en mag veranderen. Oefen jezelf om vanuit het hart te spreken, om kwetsbaarheid te tonen met kleine dingen, en door het delen van persoonlijk ervaringen waar anderen zich in kunnen herkennen. Door het oefenen wordt je steeds oprechter en dat maakt dat je openhartig kunt zijn ook over de grotere dingen in het leven. Authenticiteit is niet alleen een kwestie van zijn, het is vooral doen door te oefenen.

5 Emotionele intelligentie
Emotionele intelligentie is ons vermogen om de emoties van anderen te begrijpen, te interpreteren en er op te reageren. Dit is essentieel voor effectieve communicatie, die een geven en nemen zou moeten zijn tussen twee mensen. In deze dans tussen spreker en luisteraar leest de spreker de non-verbale signalen van de luisteraar en past zijn conversatie dienovereenkomstig aan.  
Emotionele intelligentie is te oefenen door te kijken naar anderen en hun non-verbale signalen op te merken, zoals lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen.  Zoek zodra je deze opmerkt naar de betekenis van de uitgedrukte emotie (woede, verdriet, opwinding, angst, etc).  

 
De essentie van emotionele intelligentie is het op de juiste wijze reageren op de emoties van anderen door middel van communicatie. Om een voorbeeld te noemen; je bent in gesprek met je werkgever over een nieuwe client. Aan haar houding bemerk je dat ze verstrooid is. Dit is het moment om haar voor te stellen om het gesprek op een later tijdstip te vervolgen of om haar te vragen wat er scheelt en of ze erover wil praten.

Ieder gezond mens wordt geboren met een empathisch vermogen, maar het moet wel door actieve oefening tot volle bloei gebracht worden.  

6 articulatie en intonatie
Een van de meest fundamentele elementen van een goede communicatie is hoe je klinkt voor anderen. Er zit een kern van waarheid in het gezegde; “het gaat er niet om wat je zegt, het gaat er om hoe je het zegt”.  Als je mompelt, voor jezelf uit zit te praten, te zacht praat, of juist hard schreeuwt, woorden verhaspelt of halve zinnen gebruikt, of als je te veel klankwoorden als euh, ah, oh, gebruikt dan zal je gesprekspartner moeite hebben om je verhaal te begrijpen. En als hij blijft vragen “wat zeg je“ of “wat bedoel” leidt dit weer tot ergernis bij de spreker. Slechte spreekvaardigheid weerspiegelt ook een gebrek aan vertrouwen, vaardigheid in het spreken en duidt vaak op gebrek aan kennis van het onderwerp.
Ook hier is een goede lichaamshouding belangrijk. Net als een goede ademhalingstechniek. Klankoefeningen helpen je met volume en intonatie. Het voorlezen van teksten is een goede oefening. Maak geluidsopnames om naar je eigen stemgeluid en intonatie te kunnen luisteren en ze te verbeteren. Ook hier geldt; oefening baart kunst.

7 Spiegelen

Als je naar een baby lacht, dan lacht het terug. Als je zwaait naar iemand, dan zwaait die persoon terug ook al heb je hem of haar nog nooit eerder gezien. Dit fenomeen staat bekend als mimesis of mirroring (spiegelen). Er is een neuron in de hersenen die verantwoordelijk is voor het herkennen van de ander, van gezichten en gelaatsuitdrukkingen. Diezelfde neuron maakt dat je de gezichtsuitdrukking van de ander kopieert. Je spiegelt de uitingen van de ander meestal vanzelf, heeft iemand pijn en trekt daarbij een vertrokken gelaat dan zul je het als vanzelf spiegelen.

Dit kun je ook bewust proberen toe te passen tijdens een gesprek, wanneer je iemand’s lichaamstaal spiegelt geef je non-verbaal aan dat je met hen meevoelt, dat je betrokken bent bij de ander.

Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die elkaars emotionele uitingen spiegelen meer vertrouwen, binding en empathie ervaren.  
Probeer de volgende keer dat je in gesprek bent met iemand eens bewust voor een paar momenten te spiegelen. Niet overdrijven natuurlijk, maar probeer hun gelaatsuitdrukking en lichaamsbewegingen subtiel te spiegelen. Merk op hoe ze op je reageren

Obama en David Cameron; duidelijk voorbeeld van spiegelen

 

8 Vraag grote vragen
Een van de beste manieren om meer te leren over iemand is door het stellen van goede vragen. Om dit te kunnen doen is het nodig dat je actief en bewust luistert naar de ander.  Open, indringende vragen dwingen de gesprekspartner om te reflecteren en meer van zichzelf te delen. Het maakt dat ze zich gehoord voelen en nodigt uit tot een dialoog en een vertrouwelijke band.
Met vervolg vragen laat je zien echt geïnteresseerd te zijn in de ander en toon je dat je actief bij het gesprek betrokken bent.  Stel vragen zoals: "Hoe voelde je je toen?" Of "Waarom denk je dat?"
Probeer niet te onderbreken of te snel te reageren als de ander even pauzeert. Soms nodigt stilte of het ongemak van stilte uit om meer informatie te delen.  Mensen hebben vaak meer te vertellen dan aanvankelijk lijkt, door rustig de tijd te nemen zal het hele verhaal boven komen drijven.  

9 Small talk – lichte conversatie
Small talk is het beleefde en soms zinloze gesprek dat je hebt op feestjes en andere sociale bijeenkomsten. Het is een informele discussie die een gezellige sfeer creëert waardoor je op een gemakkelijke manier in contact kunt komen met een ander.  
Hoewel het niet uitnodigt tot enige diepgang is de vaardigheid in lichte conversatie belangrijk voor sociale en zakelijke contacten. Door telkens verschillende mensen in een gesprek te betrekken en hen op hun gemak te stellen toon je je sociaal aanpassingsvermogen. Vermijd zwaarwichtige onderwerpen of geladen onderwerpen zoals politiek, religie, etc. maar beperk je tot lichtvoetige gesprekjes over leuke recente voorvallen, de film die je wilt gaan zien, de muziek die je voorkeur heeft, de sport die je beoefent, e.d. Houdt het boeiend, maar licht. 

10 Duidelijkheid en kennis
Wanneer je ideeën en informatie aan een groep wilt presenteren of zelfs in een ongedwongen gesprek naar voren wilt brengen dan is het belangrijk om goed voorbereid te zijn en helder en duidelijk te zijn in je presentatie. Weet precies wat je probeert te communiceren. Doe gedegen onderzoek vooraf, zorg dat je een logische structuur hebt in je argumentatie. Stem je verhaal af op het publiek dat je wilt bereiken met behulp van concepten, illustraties en taal die ze zullen begrijpen. Vermijd onnodig jargon of zinledig taalgebruik. Hoe beter geïnformeerd je bent over het onderwerp, hoe meer vertrouwen je zult hebben in je verhaal. 





Meer dan 10
Er is natuurlijk nog veel meer te vertellen over goed communiceren, de genoemde tien punten zijn slechts wat algemene aanwijzingen om iemand op weg te helpen. 
Essentieel is dat beide gesprekspartners baat hebben bij goede communicatie en vaak meer nog een groot belang hebben bij goede communicatie. Als een van beide partners dit niet inziet en zich ook niet daarvan laat overtuigen dan is er geen sprake van een gezonde relatie. De ander kan en zal naar believen afhaken en dat maakt communicatie per definitie onmogelijk.
 

Tot slot een intrigerend detail; gewone mensen hebben in het dagelijkse leven nog wel eens moeite met communicatie, de ene keer lijkt het vloeiend te gaan, de andere keer wat stroever. Dat is normaal.
Psychopaten en sociopaten daarentegen blijken over het algemeen meesters in de kunst van de communicatie; ze weten terdege hoe ze charmant en innemend moeten overkomen. Het ontbreekt hen echter aan empathisch vermogen (ofschoon ze daar veelal geen hinder van lijken te ondervinden). 
Voor mensen met een aandoening in het autistische spectrum zijn bovengenoemde aanwijzingen een enorme opgave. Ze herkennen veel van de belangrijkste punten niet en kunnen ze evenmin zelfstandig toepassen.    

Tom Verhoeven
Auvergne herfst 2014